دیسک کمر یکی از بیماری‌های شایع در جوامع امروزی است و تمام افراد از پیر تا جوان از کمردرد و بروز مشکل در مهره‌های این ناحیه شکایت می‌کنند. کمردرد یکی از بدترین دردهای دنیا است، زیرا به واسطه خم و راست کردن کمر شما می‌توانید امور روزمره خود را به سرانجام برسانید و هر گونه دردی در این ناحیه زندگی عادی شما را مختل خواهد کرد.
در بدن تمام انسان‌ها حدود ۲۶ مهره وجود دارد که در قسمت ستون فقرات قرار گرفته‌اند. این مهره‌ها با صفحاتی از هم جدا شده‌اند که بسیار انعطاف پذیر هستند. این صفحات منعطف به نام دیسک کمر شناخته می‌شوند.
اگر به دلیل خاصی دیسک در قسمت خاصی دچار بیرون زدگی شود، این قسمت روی نخاع و رشته‌های نخاعی فشار وارد می‌کند و همین امر سبب بروز کمردردهای شدید می‌شود. این درد از ناحیه کمر تا ناحیه پا ادامه پیدا می‌کند و فرد نمی‌تواند حتی سرپا بایستد.
نام پزشکی این بیماری فتق دیسک کمری است و به نام بیماری سیاتیک نیز شناخته می‌شود، اما در بیان عامیانه مردم به آن دیسک کمر میگویند.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی دیسک کمر و فیزیوتراپی کمر
حدود ۹۰% از افرادی که در طول روز با کمردردهای شدید دست و پنجه نرم می‌کنند به مشکل فتق دیسک دچار شده‌اند. این مشکل اغلب در سن ۳۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد. هر چند افرادی که سن بیشتر از ۵۵ سال دارند نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
دلیل بروز فتق دیسک یا دیسک کمر چیست؟
تا قبل از ۱۵ سالگی بدن انعطاف پذیری مناسبی دارد؛ اما با افزایش سن دیسک بین مهره‌ها تغییر پیدا می‌کند. به واسطه رخ دادن این تغییرات آب موجود در دیسک‌ها کاهش پیدا می‌کند و انعطاف پذیری آن‌ها کمتر می‌شود. با بروز این حالت اگر زیاد سر پا بایستید یا این که وزنه‌های سنگین بلند کنید و… قسمت پشتی دیسک دچار بیرون زدگی خواهد شد و این بیرون زدگی فشار مضاعفی به نخاع وارد می‌کند که منجر به درد در ناحیه کمر می‌شود. کاهش آب دیسک‌ها و کم شدن قدرت انعطاف پذیری آن‌ها برای برخی از افراد در سنین پایین‌تر رخ می‌دهد و برخی دیگر از افراد در سنین میانسالی ممکن است با این مشکل مواجه شوند.
دیسک کمر چه علائمی دارد؟
دیسک کمر یا فتق دیسک ممکن است در هر قسمت از ستون فقرات رخ دهد. مهره‌های بدن از قسمت گردن شروع می‌شوند و تا کمر ادامه دارند. دیسک بین مهره‌ها در هر قسمتی ممکن است دچار بیرون زدگی شده باشد و ضعف و درد را به همراه بیاورد. شایع‌ترین نوع دیسک در قسمت پایین کمر رخ می‌دهد.
با توجه به این که ستون فقرات یک شبکه پیچیده از اعصاب و عروق خونی است، دیسک کمر فشار زیادی را به این عضلات و عصب‌ها وارد می‌کند و درد ناحیه کمر به واسطه این مشکل شدیدتر می‌شود.
علائم دیسک کمر عبارتند از:
- درد و بی‌حسی که بیشتر در یک سمت بدن رخ می‌دهد.
- احساس درد شدید در دست‌ها و پاها
- دردهایی که با انجام حرکات خاص و بیشتر هنگام شب بروز شدت پیدا می‌کنند.
- دردی که با نشستن یا بلند شدن شدت پیدا می‌کند.
- احساس درد پس از پیاده روی‌های کوتاه
- ضعف عضلانی شدید
- احساس درد، سوزش یا گز گز شدن ناحیه آسیب دیده
این میزان درد برای افرادی که به مشکل دیسک کمر مبتلا می‌شوند متفاوت است و بیمار ممکن است تمام علائم را با هم نداشته باشد؛ اما به محض این که هر یک از علائم ذکر شده را مشاهده کردید حتماً به پزشک مراجعه کنید تا این بیماری حادتر نشود و زندگی شما را تحت تاثیر قرار ندهد.
عوارضی که ابتلا به دیسک کمر در پی دارد.
اگر دیسک کمر و دردهای ناشی از آن را نادیده بگیرید، عوارض این بیماری بروز خواهد کرد. از جمله علائم دیسک می‌توان به این مورد اشاره کرد که دیسک روی قسمت‌های پایینی پا و کمر تاثیر می‌گذارد و منجر به قطع تکانه‌های عصبی می‌شود. در پی بروز این مشکل ممکن است بیمار دیگر کنترل ادرار یا مدفوع را نداشته باشد.
از دیگر عوارض این بیماری می‌توان به این نکته اشاره کرد که بروز دیسک سبب بی‌حسی پایه می‌شود. در این حالت اعصاب فشرده شده و بیمار در اطراف مقعد، پشت پاها و داخل ران‌ها هیچ چیزی را حس نخواهد کرد.
با توجه به این که نشانه‌های دیسک کمر می‌تواند به صورت کاملاً ناگهانی بهبود پیدا کند یا شدت بگیرد، به شما پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که هر یک از علائم بالا را دارید و برای انجام امور روزمره خود دچار مشکل شده‌اید، حتماً به پزشک مراجعه نمایید.
عوارض شدید دیسک کمر که به ندرت رخ می‌دهند عبارتند از:
- بروز التهاب و عفونت در عصب ستون مهره‌ها و دیگر بافت‌های بدن
- آسیب دیدن یا از بین رفتن بافت‌ها به دلیل انجام تزریقات متعدد
- آسیب دیدن ریشه عصب‌ها
علت‌های ابتلا به دیسک کمر چیست؟
مشکل دیسک کمر به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- افزایش سن
- افزایش وزن بدن
- نامناسب بودن وضعیت بدن هنگام ایستادن، نشستن و…
- بلند کردن اشیا بدون رعایت اصول اولیه
- افزایش فشارهای ناگهانی روی ستون فقرات (این مشکل ممکن است به دلیل وارد شدن فشارهای کم نیز رخ دهد)
- سیگار کشیدن
- انجام ورزش‌های سنگین مانند کشتی، فوتبال، ورزش‌های رزمی و… به صورت غیر اصولی
- ایستادن‌ها یا نشستن‌های طولانی مدت
- زیاد خم و راست شدن
- ایجاد لرزش در کل بدن به دلایل مختلف
روش‌های تشخیص دیسک کمر
هنگامی که در ناحیه کمر درد شدیدی را احساس کرده و به پزشک مراجعه می‌کنید تا علت این درد را متوجه شوید، پزشک معالج چند تست فیزیکی و آزمایش ساده انجام می‌دهد تا وضعیت بیمار را بسنجد. البته قبل از هر آزمایشی پزشک پرونده پزشکی که بیان کننده سابقه بیمار است را مطالعه می‌کند تا اطلاعات کاملی درباره وی به دست بیاورد. در ادامه به تست‌های پزشکی که اغلب پزشک‌ها برای تشخیص دیسک کمر انجام می‌دهند اشاره شده است.
تست اول- بالا بردن پا به صورت عمودی
در این آزمایش شما باید به پشت دراز بکشید. سپس پزشک پایی که در آن احساس درد دارید را بالا می‌برد.
تست دوم-بالا بردن پای مخالف
در این حال باید بیمار به پشت دراز بکشد. سپس پزشک پایی که درد ندارد را بالا می‌برد.
تست سوم- انجام آزمایش‌های عصبی
در صورتی که بیمار در مراحل قبلی احساس درد داشته باشد، پزشک آزمایش‌های عصبی را برای تشخیص دیسک کمر انجام می‌دهد. این آزمایش‌ها برای سنجش توانایی راه رفتن و وجود داشتن بی‌حسی، قدرت عضلات و رفلکس است. همچنین پزشک در این مرحله بی‌حسی ناحیه مقعد را نیز بررسی می‌کند تا از بروز فتق دیسک اطمینان حاصل کند.
تست چهارم- انجام آزمایش‌های ضروری اضافی
در صورتی که پزشک پس از انجام آزمایش‌های مراحل قبل باز هم درباره بروز بیماری مردد باشد یا این که پزشک بخواهد اعصاب بیمار که تحت فشار هستند را شناسایی کند، تست‌های تشخیصی که در ادامه بیان شده نیاز خواهد بود. از دیگر مواقعی که پزشک‌ها انجام این تست‌ها را توصیه می‌کنند، زمانی است که بیمار به صورت ۴ هفته درد داشته باشد و با وجود استراحت و… بهبودی خود را به دست نیاورده باشد.
تست پنجم- استفاده از اسکن MRI
در این روش با استفاده از دستگاه MRI و میدان مغناطیسی تصاویری از بدن بیمار ثبت می‌شود که با کمک آن‌ها می‌توان محل فتق دیسک را تشخیص داده و عصب‌هایی که تحت فشار هستند را شناسایی کرد.
تست ششم- استفاده از سی تی اسکن برای تشخیص
یک راه ساده برای تشخیص دادن دیسک کمر
بیشتر افراد جامعه به محض این که کوچک‌ترین دردی در ناحیه کمرشان حس می‌کنند، نگران می‌شوند که مبادا مشکل بیرون زدگی دیسک کمر داشته باشند و این دردها روز به روز بیشتر شود. برای این که بتوانید تشخیص دهید دیسک دارید یا خیر یک راه ساده را در اینجا مطرح کرده‌ایم.
برای انجام این آزمایش باید روی یک سطح صاف دراز بکشید. سپس باید پاهایتان را بالا بیاورید. اگر بین زاویه ۳۰ تا ۷۵ درجه درد شدیدی در ناحیه کمر احساس کردید که غیر قابل تحمل بود، شما دچار مشکل بیرون زدگی دیسک هستید باید هر چه سریع‌تر درمان شوید.
چه روش‌هایی برای پیشگیری از دیسک کمر وجود دارد؟
روش دقیق و مشخصی برای این که مانع از بیرون زدگی دیسک شوید وجود ندارد، اما با رعایت برخی از نکات می‌توانید احتمال بروز این بیماری را به حداقل برسانید و نیاز به درمان دیسک کمر نداشته باشید.
زمانی که می‌خواهید یک جسم سنگین را از روی زمین بلند کنید، به هیچ عنوان خم نشوید. برای بلند کردن اجسام سنگین باید روی زانوها قرار بگیرید تا فشار به ناحیه کمر وارد نشود.
رژیم غذایی مخصوص داشته باشید و وزنتان را در حد متعادل نگه دارید.
برای زمان طولانی به حالت نشسته نباشید، برخی از مواقع بلند شده و قدم بزنید و چند حرکت کششی انجام دهید و مجدداً به ادامه کارهایتان بپردازید.
تمرینات ورزشی که برای تقویت عضلات پشت کمر، پا و شکم مناسب هستند را انجام دهید.