فلج مغزی چیست و چه روش های درمانی دارد
شاید یکی از چالش هایی که ذهن بسیاری از مردم دنیا را به خود مشغول کرده است بیماری فلج مغزی باشد. و این سوال برایشان ایجاد شود که که فلج سی پی یا مغزی چیست؟ علائم فلج مغزی چیست؟ بنابراین با ما همراه باشید که که پاسخ سوالات خود را بیابید.
فلج مغزی (Cerebral Palsy) چیست؟
فلج سی پی یا مغزی (CP) یک اختلال رشدی یا ناتوانی رشدی است که می تواند بر سیستم حرکتی بدن فرد بیمار تاثیر بگذارد.
در واقع مشکل فلج مغزی می تواند در اثر آسیب یا اختلال در رشد مغز فرد بیمار ایجاد شود و همچنین ممکن است که این عارضه قبل از تولد یا در هنگام تولد فرد اتفاق بیفتد.
بنابراین طبق تحقیقات انجام شده تخمین زده شده است که تقریبا از هر ۵۰۰ نوزادی که در استرالیا متولد می شود،یک کودک دچار فلج سی پی یا مغزی می شود.
در واقع اثرات بیماری Cerebral Palsy در بزرگسالان می تواند متفاوت باشد که به صورت فهرست زیر در فرد بیمار بروز نماید:
- مشکلات حرکتی
- عدم کنترل عضلانی
- عدم هماهنگی عضلات
- تونوس ماهیچه‌ای
- رفلکس
- عدم تعادل حالت
علائم بیماری فلج مغزی در بزرگسالان
در واقع از علائم اصلی این بیماری ایجاد مشکل و اختلال در کنترل حرکت ،وضعیت بدن و مشکلات تعادلی است. گاهی اوقات ممکن است که در بیماری نقاط دیگری از مغز نیز آسیب ببیند که این آسیب ها می تواند منجر به مشکلات بینایی، شنوایی و یادگیری می‌شود.
در حالت کلی این بیماری در بدو تولد توسط پزشک تشخیص داده می شود. بنابراین می توانید با استفاده از روش درمانی فیزیوتراپی فلج مغزی این بیماری را پس از تولد مدیریت نمایید.
چه عواملی باعث ایجاد فلج مغزی می شود؟
از عواملی که باعث ایجاد بیماری فلج مغزی می شود در واقع آسیب‌دیدگی مغز در دوران جنینی یا دوران طفولیت است. معمولا این عارضه در صورتی که قبل از تولد یا در بدو تولد یا تا پنج سال بعد از تولد به مغز کودک آسیب عصبی وارد شود که مانع از رشد درست و دقیق مغز می گردد.
در صورتی که به بخش هایی از مغز که وظیفه کنترل عملکرد حرکتی را در کودکان بر عهده دارد ، آسیب وارد شود ، بنابرای باعث اختلال در تعادل و حرکت و وضعیت قرارگیری کودکان مبتلا به سی پی می شود.
علل رایجی که ممکن است فرد مبتلا به سی پی شود:
- عفونت‌های باکتریایی و ویروسی
- خونریزی مغز یا (hemorrhaging)
- در صورتی که در هنگام تولد نوزاد یا قبل و بعد از تولد اکسیژن کمی به مغز برسد
- در صورتی که در هنگام بارداری مادر کودک از الکل یا دارو استفاده کند
- همچنین مصرف گوشت خام و نیمه پخته و مسموم شدن در زمان بارداری مادر
- وارد شدن ضربه به سر در هنگام تولد یا در چند سال اول شیرخوارگی (طفولیت)
انواع فلج مغزی در بیماران
بیماری فلج سی پی سه نوع اصلی دارد. بسیاری از افراد ممکن است به ترکیبی از این سه نوع مبتلا شوند.
فلج مغزی اسپاستیک
تقریباً ۷۵ تا ۸۸ درصد از افراد به این نوع مبتلا هستند. فلج مغزی اسپاستیک به معنی سفت شدن عضلات و گرفتگی آنها و در نتیجه کاهش دامنه‌ی حرکتی می‌باشد. در این نوع از بیماری که موجب سفت شدن عضلات در فرد بیمار می شود سبب می شود بنابراین گرفتگی آن ها با درد همراه است که این عارضه می تواند در نواحی مختلف بدن اتفاق بیفتد.
فلج مغزی دیس‌کینتیک
این نوع بعضاً با نام دیستونیک، آتنوئید و یا کوریو استئوئید شناخته می‌شود. تقریباً ۱۵ درصد از افراد مبتلا به این نوع هستند.
در واقع فلج مغزی دیس‌کینتیک باعث انقباضات عضلانی به صورت بی‌اختیار، غیرارادی، ممتد و یا متناوب می‌شود دلیل آن می تواند تونوس عضلانی باشد که از سفت به شل تغییر می کند و معمولاً با حرکات آرام و ریتمیک نیز همراه است. د واقع این عارضه ممکن است که کل بدن فرد بیمار را درگیر خود کند.
مشکلات فلج دیس کینتیک
- ایجاد اختلال در راست ایستادن
- ایجاد اختلال در تکلم که موجب می شود شخص نتواند کنترل زبان ،تارهای صوتی و تنفس خود را داشته باشد.
فلج مغزی آتاکسیک
آتاکسی به معنای عدم توانایی برای فعال کردن الگوی صحیحی از عضلات برای انجام یک حرکت می باشد.
آتاکسیک در تعادل فرد بیمار اختلال ایجاد می کند. ممکن است که فرد بیمار نتواند به راحتی ارتباطی موثر برای درک فضای محیط یا درک موقعیت بدنش نسبت به اجسام ایجاد کند. طی تحقیقاتی حدود ۴ درصد از مردم به فلج آتاکسیک مبتلا هستند و می‌تواند کل بدن را درگیر کند.
علائمآتاکسیک:
- در واقع افرادی که با این بیماری درگیر هستند می توانند راه بروند ولی حرکت های آن های به صورت لرزان و ناپایا است .
- همچنین موجب اختلال در تکلم فرد می شود.
فلج مغزی ترکیبی
در واقع منظور از ترکیبی این است که فرد بیمار به ترکیبی از عارضه های بالا دچار است. ممکن است شما به واژه‌هایی چون همی پلژی و دی پلژی برخورد کنید. این واژه‌ها برای نواحی از بدن است که با بیماری فلج سی پی درگیر است.
به بررسی واژه های مربوط به فلج مغزی می پردازیم:
- همی پلژی
به معنی درگیر شدن یک طرف از بدن فرد بیمار است.
- دی پلژی
این واژه به حالتی گفته می شود که هر دو طرف بدن فرد درگیر این عارضه شده‌اند.
- مونو پلژی
تنها یکی از دست و پاهای فرد دچار عارضه فلج شده است
- کوادری پلژی
هر چهار دست و پای او درگیر این عارضه شده‌اند.
نشانه‌های فلج سی پی در کودکان چیست؟
علائم فلج مغزی برای هر کودک متفاوت است . در برخی از کودکان دارای علائم قابل درکی نمی باشد در حالی که در برخی از کودکان نشانه های آنها بسیار شدید است .
شایع‌ترین علائم فلج سی پی در کودکان عبارت‌اند از:
- مشکل در حرکت در یک طرف بدن
- گرفتگی عضلات
- رفلکس‌های شدید و تند
- حرکات غیرارادی یا لرزش
- بیرون ریختن آب دهان
- مشکل در بلعیدن و مکیدن
- مشکل در تکلم
- تشنج
- انقباض و کوتاه شدن عضلات
- به دست آوردن دیرهنگام توانایی‌های حرکتی
- بی‌اختیاری ادراری
- مشکلات گوارشی
چه عواملی می‌توانند خطر فلج مغزی را افزایش دهند؟
عوامل بسیاری وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد که در زیر فهرستی از دلایل ابتلا به فلج سی پی را بررسی می کنیم:
- در صورتی که نوزاد زود هنگام(زودتر از ۳۷) یا به صورت دشوار به دنیا بیاید.
- دوقلو و چند قلو بودن
- همچنین سن مادر یکی از عوامل افزایش به فلج مغزی است سن ،زیر ۲۰ یا بالای ۴۰ سال باشد.
- سن پدر زیر ۲۰ سال باشد.
- کودک اول یا کودک پنجم به بعد
- وزن کم به هنگام تولد (کمتر از ۲ کیلوگرم)
درمان فلج مغزی
شما می توانید با استفاده از روش‌های درمانی زیر در درمان فلج مغزی استفاده نمایید:
دارو درمانی
برخی از داروهایی که توسط پزشکان برای کودکان تجویز می شود در واقع کمک می کند تا علائم بیماری مثل گرفتگی‌های عضلانی، حرکات غیرارادی دست و پاها و تشنج را کنترل شود. رایج‌ترین داروهایی که معمولا برای فلج مغزی تجویز می‌شوند عبارت‌اند از:
- باکلوفن
- دیازپام
- بوتاکس
- اوکس کاربازپین
به یاد داشته باشید که دارو های نام برده حتما می بایست توسط پزشک تجویز شود و به صورت خودسرانه استفاده نگردد در غیر این صورت نتایج عکس به دنبال داشته باشد. ممکن است که با وجود تاثیرگذاری داروها، برخی از کودکان ممکن است که تأثیر مطلوب را از آنها نگیرند . در این صورت انجام عمل جراحی به عنوان گزینه‌ی بعدی در نظر گرفته می‌شود.
طب فیزیکی
فیزیوتراپی فلج مغزی یکی از مهم‌ترین انواع روش‌های درمانی برای کودکان محسوب می شود. در اکثر مواقع پزشکان انجام فیزیوتراپی را به کودکان مبتلا به فل سی پی توصیه می‌کنند.
ماساژ درمانی برای فلج سی پی
یکی از روش هایی که برای کودکان مبتلا به این بیماری پیشنهاد می شود ماساژ درمانی است و بسیار برای کودکان مبتلا به فلج سی پی مفید است. زیرا با انجام ماساژ درمانی تونوس و عملکرد عضلات از طریق تحریک از روی پوست تقویت می شود. تحقیقات نشان می‌دهند که ماساژ درمانی یک روش صحیح برای کمک به کودکان است که علاوه بر کمک به سیستم لنفاوی، عضلانی اسکلتی و گردش خون آنها، باعث می‌شود تا علائم کودک نیز بهبود پیدا کنند. در واقع این روش درمانی به کودکان مبتلا به فلج سی پی کمک می کند که که با درد های ناشی از آن مقابله نمایند.
هدف از فیزیوتراپی فلج مغزی برای کودکان سی پی
شما با بهره گیری از فیزیوتراپی برای کودکان مبتلا به سی پی می توانید کمک نمایید مشکلاتی نظیر تعادل، فرم بدن، نحوه‌ی راه رفتن، بالا رفتن از موانع و قدرت عضلات را تقویت نمایند. به علاوه، فیزیوتراپی فلج مغزی در موارد زیر به کودکان کمک می‌کند:
- غلبه بر موانع و محدودیت‌های فیزیکی
- افزایش سطح استقلال
- کمک به بهبود دامنه‌ی حرکتی
- افزایش تونوس عضلانی
- کاهش خطر بدشکلی‌های استخوانی
- یادگیری در مورد تجهیزات تطبیقی و چگونگی استفاده از آنها
- افزایش تناسب اندام، انعطاف پذیری، تعادل و بهبود فرم بدن
- کاهش ناراحتی‌های فیزیکی و درد
کار درمانی فلج مغزی
کار درمانی نیز روشی موثر برای کودکان مبتلا به فلج مغزی محسوب می شود: که این روش درمانی بر روی بهینه سازی عملکرد بخش فوقانی بدن، بهبود فرم بدن و افزایش توانایی‌های کودک تا حد امکان تمرکز می کند.
متخصصین کاردرمانی با کاردرمانی و فیزیوتراپی کودکان مبتلا به فلج ملغزی کمک می‌کنند تا راه‌های جدیدی را برای انجام فعالیت‌های روزمره مثل لباس پوشیدن، رفتن به مدرسه و شرکت در فعالیت‌های مختلف پیدا کنند.
با توجه به اینکه برای افرادی که به فلج مغزی دچار هستند جابجایی سخت و دشوار می باشد توصیه می کنیم برای دریافت خدمات کاردرمانی از خدمات کاردرمانی در منزل استفاده کنید. در این روش متخصص کاردرمانی به منزل شما می آید و خدمات کاردرمانی در منزل را برای بیمار شما ارائه می دهد.
روش‌های درمانی تفریحی
روش درمانی تفریحی به کودکان مبتلا به فلج مغزی در بهبود توانایی های اجتماعی و شناختی کمک می کند که این کمک از طریق شرکت آن ها در برنامه‌های هنری، فرهنگی، ورزشی و دیگر فعالیت‌هایی است .تحقیقات نشان می دهد که ای روش درمانی تاثیر به سزایی را در بهبودی تکلم کودک، افزایش اعتمادبه‌نفس ، ایجاد حال خوب روحی از جمله اثرات این روش‌های درمانی می‌باشند.
گفتار درمانی فلج مغزی
تاثیرات گفتار درمانی
- گفتار درمانی می‌تواند به کودک کمک کند تا واضح‌تر حرف بزند
- راحت‌تر غذای خود را ببلعد
- راه‌های جدیدی را برای ارتباط برقرار کردن پیدا کند. برای مثال می‌تواند به زبان ایما و اشاره و یا وسایل ارتباطی خاص مثل کامپیوتر یا دستگاه صدا ساز و یا صفحه‌ای دارای نمادهایی از اشیا و فعالیت‌های روزمره اشاره کرد که کودک می‌تواند با اشاره کردن به این نمادها خواسته‌های خود را بیان کند.
درمان فلج مغزی با فیزیوتراپی
در واع روش درمانی فیزیوتراپی برای کودکان و بزرگسالان نقش مهمی را ایفا می‌کند.
هدف اصلی فیزیوتراپی
- ایجاد تحرک و مستقل بودن تا حد امکان برای کودکان و بزرگسالان است.
در واقع فیزیوتراپی فلج مغزی این موضوع را بررسی می کند که کدام عضلات یا بخش‌های بدن بیشتر تحت تاثیر قرار گرفته‌اند و آسیب دیدگی ها چگونه بر عملکرد و سبک زندگی فرد اثر گذاشته است، تا با نتایج بدست آمده بتوانند بهترین راهکارها را برای بیمار توصیه کنند، تا فرد بیمار بتواند فعالیت های روزمره خود را بطور مستقل انجام دهد.
مزیت اهمیت درمان کودکان با فیزیوتراپی فلج مغزی سبب پیشگیری از بروز بیماری هایی در اینده می شود این بیماری ها از قرار زیر هستند:
- آتروفی (تحلیل رفتن عضلات)
- کاهش دامنه حرکتی مفصل
- انقباض عضلانی
- احساس درد در عضلات و مفاصل
روش درمان کودکان و بزرگسالان با فیزیوتراپی فلج مغزی بستگی به وضعیت بیمار دارد. از روش درمان دستی یا کایروپراکتیک فیزیوتراپی با استفاده از تجهیزات برای فعالیت بیشتر عضلات خاص می باشد،که این روش درمانی در وضعیت‌های مختلف از قبیل نشسته و ایستاده قابل اجرا است.
در بیماران مبتلا به فلج مغزی به دلیل سخت بودن تحرک و رفتن به مراکز فیزیوتراپی بهتر از خدمات فیزیوتراپی در منزل استفاده کنید تا فیزیوتراپیست به منزل شما بیاید و خدمات فیزیوتراپی را در منزل شما انجام دهید تا دیگر بیمار مجبور نباشد برای انجام فیزیوتراپی رنج رفتن به مراکز فیزیوتراپی را تحمل کند.
از حرکات ورزشی نیز برای استحکام عضلات خاص استفاده می شود. که پزشک فیزیوتراپ می تواند این حرکات ورزشی را به صورت بخشی از یک برنامه ورزشی خانگی به بیمار بدهد که به صورت منظم آن را انجام دهد
در توانبخشی از تجهیزات مخصوص و حرکات ورزشی برای بهبود وضعیت بدن در حالت های مختلف استفاده می شود که دارای اثری مثبت بر عملکرد کل بدن است. برای مثال، بهبود استحکام ستون مهره‌ها اغلب باعث می‌شود که افراد ثبات بیشتری داشته باشند و کنترل بیشتری روی حرکات بدن و اندام‌های خود داشته باشند.
علاوه بر روش دستی فیزیوتراپی ، معمولا متخصصین از تحریک الکتریکی عصب از راه پوست در طول درمان مورد استفاده می کنند. در این روش درمانی، الکترودها بر روی بدن قرار داده می‌شود تا از طریق تحریک الکتریکی عضلات مورد نظر به ویژه عضلاتی که مغز به سختی می تواند عمل انقباض آنها را انجام دهد، استفاده می شود.