تزریق ژل به زانو یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش درد و بهبود عملکرد زانو در بیماران مبتلا به آرتروز یا دیگر مشکلات مفصلی است. این روش معمولاً برای بیمارانی که به درمان‌های دارویی پاسخ مناسبی نمی‌دهند یا تمایلی به جراحی ندارند، توصیه می‌شود. پس از انجام این تزریق، فیزیوتراپی نقش مهمی در بازیابی حرکت طبیعی زانو، تقویت عضلات و جلوگیری از خشکی مفصل دارد. در این مقاله از کلینیک تخصصی ارتوپدی و توانبخشی ایرانیان، به بررسی تأثیرات فیزیوتراپی پس از تزریق ژل زانو، مزایای آن و تمرینات توصیه‌شده می‌پردازیم.
اهمیت فیزیوتراپی بعد از تزریق ژل زانو
پس از تزریق ژل، بدن نیاز به زمان برای جذب مواد و کاهش التهاب دارد. در این دوره، فیزیوتراپی به کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی و بهبود عملکرد مفصل کمک می‌کند. همچنین، تمرینات فیزیوتراپی موجب تقویت عضلات اطراف زانو شده و از ایجاد آسیب‌های ثانویه جلوگیری می‌کند.
مزایای فیزیوتراپی بعد از تزریق ژل زانو
۱. کاهش درد و التهاب – انجام تمرینات مناسب و استفاده از روش‌هایی مانند سرما و گرما درمانی، درد را کاهش داده و التهاب را کنترل می‌کند.
۲. افزایش دامنه حرکتی – تمرینات کششی و تقویتی به بهبود انعطاف‌پذیری و عملکرد مفصل کمک می‌کنند.
- پیشگیری از خشکی مفصل – بی‌تحرکی پس از تزریق ممکن است موجب خشکی مفصل شود که فیزیوتراپی از آن جلوگیری می‌کند.
۴. تقویت عضلات اطراف زانو – قوی‌تر شدن عضلات حمایت‌کننده زانو، فشار وارده بر مفصل را کاهش داده و روند بهبودی را تسریع می‌کند.
۵. بهبود تعادل و ثبات مفصل – تمرینات تعادلی از آسیب‌های مجدد جلوگیری کرده و استحکام مفصل را افزایش می‌دهد.
مراحل فیزیوتراپی بعد از تزریق ژل زانو
در این بخش از مقاله قصد داریم به مراحل فیزیوتراپی بعد از تزریق ژل زانو بپردازیم.
۱. دوره استراحت اولیه (۴۸-۷۲ ساعت اول)
پس از تزریق ژل، بیمار باید از وارد آوردن فشار بیش از حد بر زانو خودداری کند. در این مرحله:
استراحت نسبی توصیه می‌شود، اما بی‌حرکت ماندن طولانی‌مدت نیز مضر است.
کمپرس سرد (هر ۲ تا ۳ ساعت، به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه) برای کاهش التهاب مفید است.
از بلند کردن اجسام سنگین و انجام حرکات ناگهانی اجتناب شود.
در این مرحله، استفاده از عصا یا واکر برای کاهش فشار روی مفصل توصیه می‌شود.
۲. شروع تمرینات سبک (۳ تا ۷ روز بعد از تزریق)
پس از کاهش التهاب اولیه، تمرینات سبک برای جلوگیری از خشکی مفصل و بهبود دامنه حرکتی آغاز می‌شود. برخی از تمرینات شامل:
حرکات کششی زانو: خم و راست کردن آرام زانو در حالت نشسته یا درازکش.
تمرینات ایزومتریک: انقباض و رهاسازی عضلات ران بدون حرکت زانو، برای حفظ قدرت عضلات.
حرکات پدالی: استفاده از دوچرخه ثابت با مقاومت کم.
بالا بردن پا در حالت صاف: دراز کشیدن و بالا آوردن پا بدون خم کردن زانو.
۳. افزایش شدت تمرینات (هفته دوم و سوم)
در این مرحله، تمرینات فیزیوتراپی با هدف افزایش قدرت عضلانی و بهبود تعادل ادامه می‌یابد.
تمرینات مقاومتی سبک: استفاده از کش‌های ورزشی برای تقویت عضلات چهارسر و همسترینگ.
حرکات تعادلی: ایستادن روی یک پا و استفاده از تخته تعادل.
تمرینات آبی: انجام حرکات در آب برای کاهش فشار روی مفصل و تقویت عضلات.
تمرینات تقویتی برای باسن و ران: تقویت این عضلات باعث کاهش بار روی زانو می‌شود.
۴. بازگشت به فعالیت‌های روزمره (ماه اول به بعد)
پس از گذشت ۴ تا ۶ هفته، بیمار می‌تواند به فعالیت‌های روزانه و ورزشی سبک بازگردد. توصیه‌ها:
پیاده‌روی در سطح صاف به صورت تدریجی افزایش یابد.
از دویدن و ورزش‌های سنگین خودداری شود تا پزشک مجوز بدهد.
تمرینات فیزیوتراپی باید حداقل ۲ تا ۳ ماه ادامه داشته باشد.
همچنین مطالعه کنید: فیزیوتراپی زانو در منزل
تمرینات توصیه‌شده در فیزیوتراپی پس از تزریق ژل زانو
۱. تمرینات کششی : کشش عضلات چهارسر: ایستاده، مچ پا را به سمت باسن بکشید و ۳۰ ثانیه نگه دارید.
کشش عضلات همسترینگ: دراز کشیده و پا را با کمک کش یا حوله به سمت بالا بکشید.
۲. تمرینات تقویتی : بالا آوردن پا در حالت صاف (Straight Leg Raises)
اسکات نیمه (Squat کوتاه) با تکیه به دیوار
لانج سبک (Lunges) با دامنه حرکتی محدود
۳. تمرینات تعادلی : ایستادن روی یک پا و حفظ تعادل
استفاده از توپ سوئیسی برای حرکات کنترل‌شده زانو
۴. تمرینات در آب : راه رفتن در آب برای تقویت عضلات بدون ایجاد فشار
حرکات شناور برای بهبود دامنه حرکتی
نکات مهم برای بیماران
تمرینات را طبق توصیه فیزیوتراپیست انجام دهید و از زیاده‌روی بپرهیزید.
استفاده از کفش مناسب و اجتناب از سطوح سخت هنگام راه رفتن.
در صورت بروز درد شدید، تمرینات را متوقف کرده و با پزشک مشورت کنید.
رعایت رژیم غذایی سالم و مصرف مکمل‌های تقویتی مانند کلسیم و ویتامین D.
نتیجه‌گیری
فیزیوتراپی پس از تزریق ژل زانو، نقش کلیدی در کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل و جلوگیری از آسیب‌های بعدی دارد. برنامه فیزیوتراپی شامل مراحل مختلفی از استراحت، تمرینات سبک و تقویتی است که به مرور زمان شدت آن افزایش می‌یابد. انجام صحیح و منظم این تمرینات موجب تسریع روند بهبود و بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره می‌شود.