آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است که زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری اغلب با افزایش سن بروز می‌کند، اما عوامل متعددی مانند ژنتیک، سبک زندگی و حتی تغییرات هورمونی در شدت و بروز آن نقش دارند. در این مقاله از کلینیک تخصصی ارتوپدی و توانبخشی ایرانیان، علائم مختلف آرتروز در زنان را بررسی می‌کنیم و راهکارهای تشخیص و کنترل آن را نیز مرور خواهیم کرد.
۱. مقدمه‌ای بر آرتروز در زنان
آرتروز یا استئوآرتریت (Osteoarthritis) یکی از بیماری‌های مفصلی شایع است که باعث تخریب تدریجی غضروف مفاصل می‌شود. این بیماری معمولاً در مفاصل تحمل‌کننده وزن مانند زانوها، لگن، دست‌ها و ستون فقرات رخ می‌دهد. زنان به دلیل تغییرات هورمونی، سبک زندگی، بارداری و عوامل ژنتیکی، بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آرتروز هستند.
۲. علائم اولیه آرتروز در زنان
علائم آرتروز در مراحل اولیه ممکن است خفیف باشد و به تدریج تشدید شود. برخی از علائم اولیه عبارت‌اند از:
۲.۱. درد مفصلی خفیف
در مراحل اولیه، زنان ممکن است هنگام حرکت یا پس از فعالیت بدنی، درد خفیفی را در مفاصل خود احساس کنند. این درد معمولاً با استراحت بهبود می‌یابد.
۲.۲. خشکی مفاصل به‌ویژه در صبح
یکی از نشانه‌های شایع آرتروز، احساس خشکی در مفاصل به‌خصوص هنگام بیدار شدن از خواب است. این خشکی معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
۲.۳. کاهش انعطاف‌پذیری مفاصل
با پیشرفت بیماری، دامنه حرکتی مفاصل کاهش می‌یابد و فرد در انجام فعالیت‌های روزانه مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها یا حتی باز و بسته کردن درب دچار مشکل می‌شود.
۲.۴. صدای تق‌تق یا ساییدگی در مفاصل
زنان مبتلا به آرتروز ممکن است هنگام حرکت مفاصل خود صدای تق‌تق یا ساییدگی را بشنوند که به دلیل از بین رفتن غضروف و اصطکاک بیشتر استخوان‌ها است.
۳. علائم پیشرفته آرتروز در زنان
با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتر شده و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
۳.۱. افزایش درد و التهاب مفاصل
با گذر زمان، درد مفاصل تشدید شده و ممکن است حتی در حالت استراحت نیز احساس شود. التهاب باعث تورم، قرمزی و گرمی در مفاصل می‌شود.
۳.۲. تغییر شکل مفاصل
در مراحل پیشرفته، مفاصل ممکن است تغییر شکل داده و دچار بدشکلی شوند. این وضعیت در مفاصل انگشتان دست بیشتر دیده می‌شود و ممکن است باعث بروز برآمدگی‌های استخوانی شود.
۳.۳. ضعف عضلانی و کاهش توانایی حرکتی
به دلیل کم‌تحرکی ناشی از درد، عضلات اطراف مفصل ممکن است ضعیف شوند که این امر باعث کاهش استحکام مفصل و افزایش احتمال آسیب‌دیدگی می‌شود.
۳.۴. محدودیت در انجام فعالیت‌های روزانه
زنان مبتلا به آرتروز در انجام فعالیت‌هایی مانند نشستن و برخاستن، بالا رفتن از پله‌ها و حتی گرفتن اشیا در دست، دچار مشکل می‌شوند.
۴. تأثیر تغییرات هورمونی بر آرتروز در زنان
تغییرات هورمونی، به‌ویژه کاهش استروژن پس از یائسگی، نقش مهمی در بروز و تشدید آرتروز دارد. استروژن به حفظ سلامت غضروف مفاصل کمک می‌کند و کاهش آن می‌تواند منجر به نازک شدن غضروف و افزایش آسیب‌پذیری مفاصل شود.
۵. تفاوت علائم آرتروز در زنان و مردان
زنان معمولاً علائم شدیدتری نسبت به مردان تجربه می‌کنند. برخی از تفاوت‌های کلیدی شامل:
درد بیشتر: زنان درد بیشتری در مفاصل خود احساس می‌کنند، حتی اگر شدت تخریب مفصل یکسان باشد.
محدودیت حرکتی بیشتر: زنان به دلیل ضعف عضلانی بیشتر، محدودیت‌های حرکتی بیشتری را تجربه می‌کنند.
تأثیر بیشتر بر مفاصل دست و زانو: آرتروز در زنان معمولاً مفاصل دست و زانو را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد، در حالی که در مردان لگن بیشتر درگیر می‌شود.
۶. روش‌های تشخیص آرتروز در زنان
۶.۱. بررسی علائم و معاینه فیزیکی : پزشک با بررسی علائم، معاینه مفاصل و ارزیابی دامنه حرکتی می‌تواند نشانه‌های اولیه آرتروز را تشخیص دهد.
۶.۲. تصویربرداری (رادیوگرافی، MRI، سونوگرافی) :
رادیوگرافی: بررسی کاهش فضای مفصلی و وجود خارهای استخوانی.
MRI: بررسی دقیق‌تر آسیب‌های غضروفی و بافت‌های اطراف مفصل.
سونوگرافی: ارزیابی التهاب و مایع مفصلی.
۶.۳. آزمایش خون :
برای رد سایر بیماری‌های مفصلی مانند آرتریت روماتوئید، ممکن است آزمایش خون انجام شود.
همچنین بخوانید: درمان آرتروز زانو در زنان
۷. روش‌های کنترل و مدیریت آرتروز در زنان
اگرچه آرتروز درمان قطعی ندارد، اما راهکارهایی برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی وجود دارد:
۷.۱. تغییر سبک زندگی
کاهش وزن: کاهش فشار روی مفاصل، به‌ویژه زانوها.
ورزش منظم: تقویت عضلات اطراف مفاصل و افزایش انعطاف‌پذیری.
رعایت تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی ضدالتهابی مانند ماهی، سبزیجات و میوه‌ها.
۷.۲. درمان‌های دارویی
مسکن‌ها: مانند استامینوفن و ایبوپروفن برای کاهش درد.
داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): برای کاهش التهاب.
تزریق کورتیکواستروئید: در موارد شدید برای کاهش التهاب مفصل.
۷.۳. فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی
تمرینات خاص می‌توانند به بهبود دامنه حرکتی و کاهش سفتی مفاصل کمک کنند.
۷.۴. استفاده از وسایل کمکی
بستن زانو بند، استفاده از کفش مناسب و عصا می‌تواند به کاهش فشار روی مفاصل کمک کند.
۷.۵. درمان‌های طبیعی
ماساژ درمانی: بهبود گردش خون و کاهش درد مفاصل.
طب سوزنی: کاهش درد و التهاب مفاصل.
استفاده از کمپرس گرم و سرد: تسکین درد و کاهش التهاب.
۸. نتیجه‌گیری
آرتروز یک بیماری شایع در زنان است که می‌تواند باعث درد، سفتی و کاهش توانایی حرکتی شود. شناخت علائم اولیه و مدیریت صحیح بیماری می‌تواند به کاهش پیشرفت آرتروز و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. با رعایت سبک زندگی سالم، ورزش منظم و درمان‌های مناسب، زنان می‌توانند زندگی فعالی داشته باشند و از پیشرفت آرتروز جلوگیری کنند.