درمان زانو ضربدری چگونه انجام می‌شود. شاید کسانی که مبتلابه عارضه زانو ضربدری هستند و از شکل پاها و زانوهای خود ناراضی هستند این سؤال را بسیار بپرسند. در این مقاله توانبخشی ایرانیان را دنبال کنید تا در مورد درمان زانو ضربدری بیشتر بدانید.
زانوی ضربدری یک حالت غیر طبیعی در وضعیت قرار گرفتن زانوها است که در آن زانوها به سمت داخل چرخیده اند و به شکل ضربدری قرار می گیرند. این حالت معمولا در کودکان در حال رشد مشاهده می شود و به دلایلی چون ضعف عضلانی، تغییر در شکل استخوان ها و یا وزن اضافی ایجاد می شود. آن می تواند منجر به مشکلات حرکتی و درد زانو شود، بنابراین معمولا توسط پزشکان مورد ارزیابی و درمان قرار می گیرد. درمان معمولا شامل استفاده از وسایل کمکی، بهبود قدرت عضلانی و در صورت لزوم جراحی است.
اجازه بدهید که قبل از پرداختن به مقوله درمان زانو ضربدری اندکی در مورد این مشکل صحبت کنیم که اصلاً چیست و به چه نوع زانوهایی ضربدری اطلاق می‌گردد.
در علم پزشکی به زانو ضربدری ” ژنو والگوم” نیز گفته می‌شود درواقع وضعیتی غیرطبیعی است که در آن فرد نمی‌تواند به‌طور هم‌زمان زانو و مچ پای خود را جفت کند. در این عارضه که حالت ژنتیکی و یا متابولیک دارد تغییر شکل قوز شصت پا باعث این می‌شود که زانوها به سمت داخل انحنا پیدا کند و پاها حالت ضربدر به خود بگیرد. در این حالت فشار زیادی بر مفصل بیرونی زانوها وارد می‌شود.
اغلب افراد دارای مشکل زانو ضربدری قادر به لمس مچ‌های جفت شده خود وقتی زانوهای خود را جفت کرده‌اند نیستند.
این حالت معمولاً در کودکاندارای ۳ سال سن دیده می‌شود و اینکه در دختران بیشتر از پسران شایع است. نگرانی‌ها برای این عارضه زمانی شروع می‌شود که فرد سن ۸ سالگی را پشت سر گذاشته باشد و هنوز این عارضه را در زانوهای خود داشته باشد. در این صورت باید به دنبال درمان زانو ضربدری باشیم.
علائم و نشانه‌های زانو ضربدری
گفتیم که بیمار در این بیماری نمی‌تواند پای خود را به‌درستی جفت کند. وجود مقدار کمی فاصله بین زانوها (حدود ۱۰ سانتی‌متر) طبیعی است ولی اگر نشانه‌های زیر نمایان شدند لازم است به یک متخصص ارتوپدی و یا فیزیوتراپ مراجعه شود:
- فاصله بیش از ۱۰ سانتی‌متر در بین دو قوزک پا
- انحراف زانوها به سمت داخلی و یا بیرون
- احساس درد در زانو
- مشکل در هنگام ایستادن و راه رفتن
چطور پای ضربدری را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص پای ضربدری (Knock-Knee) می‌توان به نشانه‌های زیر توجه کرد:
1. ظاهر پا: 2. راه رفتن: 3. قرارگیری پاها: 4. آزمایش کمری: 5. آزمایش بارگذاری: 1. ظاهر پا:
– زانوها به طرف داخل خم و به هم نزدیک هستند.
– فاصله بین ساق پاها بیشتر از فاصله بین مچ پاها است.
2. راه رفتن:
– در هنگام راه رفتن، زانوها به طرف داخل متمایل می‌شوند.
– وزن بدن بیشتر بر روی داخل پاها قرار دارد.
3. قرارگیری پاها:
– هنگام ایستادن با پاها کنار هم، فاصله بین مچ پاها بیشتر از فاصله بین زانوها است.
– هنگام ایستادن با پاها کنار هم، زانوها به طرف داخل خم می‌شوند.
4. آزمایش کمری:
– فرد در حالت طاق باز روی زمین قرار می‌گیرد.
– اگر فاصله بین زانوها کمتر از فاصله بین مچ پاها باشد، احتمال پای ضربدری وجود دارد.
5. آزمایش بارگذاری:
– فرد روی یک صفحه نیروسنج می‌ایستد.
– اگر بیشتر وزن بدن بر روی داخل پاها قرار گیرد، نشانه‌ای از پای ضربدری است.
این علائم را می‌توان با مشاهده ظاهر پا و بررسی راه رفتن فرد تشخیص داد. در صورت شک، باید با پزشک متخصص ارتوپدی مشورت کرد تا تشخیص نهایی انجام شود.
همچنین شما دوستان می‌توانید مقاله درمان بیماری زانو پرانتزی را جهت کسب اطلاعات مفید بیشتر مطالعه کنید.
انواع زانو ضربدری
زان ضربدری دو نوع مختلف دارد:
_زانوی ضربدری فیزیولوژیک: این نوع که بسیار هم شایع است. به‌خصوص در کودکان که تا سن ۷-۸ سالگی از بین می‌رود. درواقع عارضه زانوی ضربدری فیزیولوژیک بخشی از فرآیند رشد کودک به‌حساب می‌آید و نباید در مورد آن نگران شد.
_زانو ضربدری پاتولوژیک: این نوع از زانوی ضربدری در نتیجه بیماری‌هایی چون مالتیپل اپی فیزیال دیسپلازیا، شکستگی‌های قبلی استخوان پروگزیمال تیبیا (شکستگی زانو) ایجاد می‌شود.
بهترین درمان زانوی ضربدری
درمان زانوی ضربدری به چند عامل بستگی دارد، از جمله شدت مشکل، نوع فعالیت های فرد و عوامل زمینه ای. در مورد درمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
درمان محافظه کارانه:
– استفاده از وسایل کمکی مانند بریس های زانو برای ثبات بیشتر
– انجام حرکات کششی و تقویتی عضلات اطراف زانو
– استفاده از یخ و داروهای ضدالتهاب برای کاهش درد و التهاب
– انجام فیزیوتراپی برای بهبود قدرت و انعطاف پذیری مفصل
درمان جراحی:
– در موارد شدید یا مقاوم به درمان محافظه کارانه، جراحی ممکن است لازم باشد
– اعمال جراحی مانند اوستئوتومی (برداشتن استخوان) برای تصحیح زاویه زانو
– پیوند رباط برای تقویت ثبات مفصل
بهترین درمان باید با تشخیص پزشک و ارزیابی دقیق مشکل بیمار تعیین شود اما تا جایی که امکان دارد درمان زانوی ضربدری بدون جراحی در دستور کار است. معاینه بالینی، تصویربرداری و سایر آزمایشات برای ارزیابی وضعیت مفصل ضروری هستند. بیمار باید با پزشک خود گزینه های درمانی را بررسی کند تا بهترین روش مناسب او انتخاب گردد.
انواع روش‌های درمان زانو ضربدری
درمان زانوی ضربدری بدون جراحی
درمان زانوی ضربدری بدون جراحی شامل چند روش اصلی می‌تواند باشد که توانبخشی ایرانیان در زیر برای شما جمع آوری کرده است:
- درمان با استفاده از بریس (اسپلینت) زانو:
– استفاده از بریس مخصوص زانوی ضربدری که با تأثیر اصلاحی بر محور قرارگیری زانو، موجب کاهش استرس وارد بر مفصل می‌شود.
- درمان فیزیوتراپی و ورزش‌های اصلاحی:
– انجام برنامه‌های فیزیوتراپی و تمرینات ویژه برای تقویت عضلات و اصلاح محور قرارگیری زانو.
- درمان تزریقات داخل مفصلی:
– تزریق داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها یا مایعات مفصلی مصنوعی به داخل مفصل زانو برای کاهش درد و التهاب.
- کاهش وزن و اصلاح شیوه زندگی:
– کاهش وزن بدن و انجام فعالیت‌های ورزشی مناسب برای کاهش فشار بر زانوها.
– هزینه‌های این روش شامل هزینه‌های مشاوره تغذیه و ورزش است که متفاوت می‌باشد.
در صورت عدم پاسخ مناسب به درمان‌های غیرجراحی، ممکن است در نهایت نیاز به جراحی اصلاح زانوی ضربدری پیش آید.
درمان زانو ضربدری به کمک فیزیوتراپی
یکی از درمان‌هایی که در مورد پای ضربدری می‌تواند مفید باشد حرکات فیزیوتراپی زانو است. البته بهتر است قبل از مراجعه به یک فیزیوتراپ، ابتدا به یک متخصص ارتوپدی مراجعه نموده و ضمن معاینه و گرفتن راهنمایی از او نسبت به مراجعه به یک فیزیوتراپ اقدام کنید. بهتر است فیزیوتراپی که انتخاب می‌کنید کاربلد بوده و تجربه لازم را در این زمینه داشته باشد در غیر این صورت می‌تواند شما را مستعد انواع دیگری از مشکلات اسکلتی ازجمله ورم مفاصل، درد زانو و مشکلات دیگر قرار دهد.
درمان زانوی ضربدری با ورزش
یکی از عضلاتی که به حمایت از مفصل زانو کمک زیادی می‌کند عضله چهار سر ران است. برای تقویت آن می‌توان روی زمین دراز بکشید یک پای خود را صاف و پای دیگر خود را خم کنید به طوری که کف پا روی زمین باشد. عضلات پای صاف خود را سفت کرده و آن را به اندازه یک فوت از زمین بلند کنید و ۵ ثانیه در این حالت نگه دارید. نکته‌ای که این حرکت تمرینی دارد این است که عضلات کم باید در حالت استراحت باشد و نباید دردی در این ناحیه ایجاد شود.
درحرکت بعدی وقتی در حالت ایستاده قرار دارید و پاها به حد کافی از دیوار فاصله دارد. پاها را به اندازه عرض شانه باز کرده و حرکت اسکات را تا رسیدن بدن به زاویه ۹۰ درجه انجام دهید. حرکت اسکات در این وضعیت به این صورت است که کمر را روی دیوار از بالا به پایین حرکت دهید به‌طوری‌که انگشت پا و زانوها در یک خط قرار بگیرد. برای انجام این حرکت عضله شکم را جمع کرده و این وضعیت را تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. به تدریج و با قدرت گرفتن عضلات می‌توانید این زمان را بیشتر کنید.
پشت یک صندلی قرار بگیرید و با دست خود آن را گرفته و وزن خود را روی یک پا قرار دهید. پای دیگر خود را به گونه‌ای خم کنید تا فقط اندازه انگشتان روی زمین باشد. سعی کنید با استفاده از عضله زردپی خود پای خم شده را به سمت باسن خود بلند کنید ۵ ثانیه نگه دارید و سپس پایین بیاورید. این حرکت را برای هر پای خود ۱۰ بار تکرار کنید.
بر روی زمین یا یک نیمکت بنشینید. یک پای خود را در جلوی بدن خود صاف کنید و یک حوله به صورت لوله شده در زیر زانوی صاف شده قرار دهید. بک کمک عضله چهار سر ران به حوله‌ای که زیر زانوی خود است فشار وارد کنید و سه ثانیه به همین شکل بمانید. برای هر دو پا این کار را ۱۰ بار تکرار کنید.
اصلاح زانو ضربدری با کش
تمرینات اصلاحی با کش مقاومتی یکی از روش‌های موثر و کم‌هزینه برای بهبود وضعیت زانوی ضربدری است. این تمرینات به طور خاص بر تقویت عضلات داخلی ران و همسترینگ تمرکز دارند، که به بهبود تراز مفصل زانو کمک می‌کند. استفاده از کش مقاومتی باعث می‌شود که عضلات در طول تمرینات بیشتر فعال شوند و به تدریج فشار اضافی از روی مفصل زانو برداشته شود.
زانو بند زانو ضربدری
زانوبندهای طبی ابزارهای مفیدی هستند که به افراد دارای زانوی ضربدری کمک می‌کنند تا فشار کمتری بر روی مفصل زانو وارد شود و تراز زانو بهبود یابد. این زانوبندها معمولاً از مواد الاستیک یا نئوپرن ساخته شده‌اند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به تغییر زاویه پاها کمک کنند و از فشار اضافی بر روی زانو جلوگیری کنند.
استفاده از زانوبند می‌تواند به کاهش درد و التهاب مفصل زانو کمک کند، به ویژه در هنگام انجام فعالیت‌های روزمره و ورزشی. این ابزارها با پشتیبانی از مفصل زانو، به جلوگیری از آسیب‌های بیشتر کمک کرده و ثبات مفصل را بهبود می‌بخشند. برای دستیابی به نتایج بهتر، توصیه می‌شود زانوبندها در کنار برنامه‌های فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی استفاده شوند تا به تدریج وضعیت زانو بهبود یابد و علائم کاهش یابند.
اصلاح زانوی ضربدری با بریس
بریس یا آتل در درمان زانوی ضربدری کودکان یکی از گزینه های رایج است. استفاده از بریس در درمان زانوی ضربدری کودکان به شرح زیر است:
1. هدف از استفاده از بریس: 2. نحوه استفاده از بریس: 3. مزایای استفاده از بریس: 4. نکات مهم: 1. هدف از استفاده از بریس:
– تصحیح و اصلاح وضعیت زانوها
– جلوگیری از پیشرفت تغییر شکل زانوها
– کمک به تقویت عضلات اطراف زانو
2. نحوه استفاده از بریس:
– بریس‌های زانو معمولا از جنس پلاستیک یا فلز انعطاف‌پذیر هستند.
– بریس باید به طور مرتب و طبق دستور پزشک استفاده شود (معمولا 23 ساعت در روز)
– پوشیدن بریس باید از سنین 2-3 سالگی تا 8-10 سالگی ادامه یابد.
3. مزایای استفاده از بریس:
– اصلاح تدریجی وضعیت زانوها
– پیشگیری از تشدید ناهنجاری
– کمک به تقویت عضلات و بهبود وضعیت زانو
4. نکات مهم:
– استفاده صحیح و مداوم از بریس بسیار مهم است.
– بریس باید توسط پزشک متخصص ارتوپد تجویز و تنظیم شود.
– در برخی موارد ممکن است استفاده از بریس به تنهایی کافی نباشد و نیاز به جراحی باشد.
در مجموع، بریس یک روش موثر و کم هزینه در درمان زانوی ضربدری کودکان است که باید تحت نظارت پزشک متخصص استفاده شود.
نمونه‌هایی از تمرینات با کش برای اصلاح زانوی ضربدری:
اسکوات با کش: در این تمرین، کش را دور ران‌ها بگذارید و اسکوات انجام دهید. کش به طور فعال فشار روی زانوها را کاهش می‌دهد و به تقویت عضلات کمک می‌کند.
کشش پا به بیرون: کش را به دور یک پای خود بپیچید و در حالت ایستاده، پای دیگر را به سمت بیرون بکشید. این حرکت باعث تقویت عضلات خارجی ران و باسن می‌شود.
پل زدن با کش: دراز بکشید، کش را به دور ران‌ها بپیچید و لگن خود را به سمت بالا بلند کنید. این تمرین باعث تقویت عضلات باسن و پشت ران شده و به بهبود تعادل مفصل زانو کمک می‌کند.
این تمرینات اگر به طور منظم و تحت نظر فیزیوتراپیست انجام شوند، می‌توانند به بهبود وضعیت زانوها کمک کرده و علائم زانوی ضربدری را کاهش دهند.
درمان زانو ضربدری در بزرگسالان
درمان زانوی ضربدری در بزرگسالان، به دلیل رشد کامل استخوان‌ها و کاهش انعطاف‌پذیری، نیازمند برنامه‌های درمانی دقیق و پیوسته است. هدف اصلی درمان، بهبود تراز مفصل زانو، کاهش درد و جلوگیری از پیشرفت مشکلات مرتبط با زانو است. فیزیوتراپی یکی از رایج‌ترین روش‌های غیرجراحی است که شامل تمرینات کششی و تقویتی می‌شود. این تمرینات بر تقویت عضلات اطراف زانو مانند چهارسر ران، همسترینگ و عضلات باسن تمرکز دارند تا فشار از روی مفصل زانو کاهش یابد و تراز آن بهبود یابد.
همچنین، استفاده از زانوبندهای طبی و کفی‌های طبی می‌تواند به اصلاح وضعیت زانو کمک کند. زانوبندها با ایجاد حمایت اضافی از زانو، فشار اضافی را کاهش داده و به بهبود تراز مفصل کمک می‌کنند. کفی‌های طبی نیز به تغییر زاویه پاها کمک کرده و به بهبود توزیع فشار روی مفصل زانو کمک می‌کنند. انجام منظم تمرینات خانگی مانند لانچ جانبی، پل زدن و کشش عضلات داخلی ران نیز می‌تواند به تدریج وضعیت زانوها را بهبود بخشد.
زانو ضربدری در اطفال
زانوی ضربدری در کودکان معمولاً به عنوان بخشی از رشد طبیعی در سنین پایین رخ می‌دهد. این حالت معمولاً بین سنین 2 تا 4 سالگی ظاهر می‌شود و در بسیاری از موارد تا سن 7 سالگی به طور طبیعی اصلاح می‌شود. اما اگر این مشکل بهبود نیابد و کودک همچنان در سنین بالاتر از 7 سالگی دارای زانوهای ضربدری باشد، ممکن است نیاز به ارزیابی و درمان باشد.
عوامل ژنتیکی، چاقی و اختلالات رشد استخوانی می‌توانند از جمله دلایل زانو ضربدری در کودکان باشند. فیزیوتراپی با تمرکز بر تمرینات کششی و تقویتی می‌تواند به تقویت عضلات و بهبود تراز زانو کمک کند. استفاده از بریس‌های طبی نیز در برخی موارد می‌تواند به اصلاح وضعیت زانو کمک کرده و از پیشرفت مشکل جلوگیری کند. انجام تمرینات ساده مانند پیاده‌روی و تمرینات کششی به تقویت عضلات پا و بهبود تراز مفصل زانو کمک می‌کند.
روش‌های تسکین درد در درمان زانو ضربدری
در این روش با استفاده از برخی روش‌های تزریقی مانند تزریق اوزون و اپیدورال درد بیمار را تسکین می‌دهند. در روش دیگر برای کاهش درد که به روش امواج رادیویی معروف است فشار وارده را بر زانو کاهش می‌دهند. از روش‌های دیگر در این حالت می‌توان به روش‌های ماساژ درمانی اشاره نمود.
عوارض احتمالی جراحی زانو ضربدری
عفونت یکی از شایع‌ترین عوارض جراحی است که ممکن است در سطحزخم یا در عمق مفصل رخ دهد. عوامل زیر می‌توانند خطر عفونت راافزایش دهند:
عدم رعایت بهداشت در زمان جراحی یا پس از آن.
ضعف سیستم ایمنی بیمار.
دیابت کنترل‌نشده یا بیماری‌های مزمن دیگر.
عوامل مؤثر بر کاهش یا افزایش عوارض جراحی
1. مهارت جراح :جراح باتجربه و متخصص در زمینه زانو می‌تواند خطرعوارض را به حداقل برساند.
2. وضعیت کلی بیمار:بیمارانی که از سلامت عمومی خوبی برخوردارند، کمتر در معرض عوارض قرار می‌گیرند. بیماری‌های مزمن مانند دیابت یابیماری‌های قلبی می‌توانند خطر عوارض را افزایش دهند.
3. مراقبت‌های پس از جراحی :رعایت دقیق توصیه‌های پزشک، مصرفمنظم داروها و انجام فیزیوتراپی نقش مهمی در کاهش عوارض دارند.
مدت زمان درمان زانو ضربدری
مدت زمان درمان زانوی ضربدری در کودکان بسته به عوامل مختلفی متفاوت است، اما به طور کلی می‌توان موارد زیر را اشاره کرد:
- درمان محافظه‌کارانه (استفاده از بریس):
– معمولاً استفاده از بریس زانو از سن 2-3 سالگی تا 8-10 سالگی ادامه دارد.
– مدت زمان استفاده از بریس بستگی به شدت ناهنجاری و پاسخ کودک به درمان دارد.
– در برخی موارد ممکن است نیاز به استفاده از بریس تا 12-14 سالگی وجود داشته باشد.
- درمان جراحی:
– در صورت نیاز به جراحی، معمولاً این اقدام در سنین 8-12 سالگی انجام می‌شود.
– بهترین زمان برای انجام جراحی دوره رشد فعال کودک است.
– دوره بهبودی و توانبخشی پس از جراحی معمولاً 3-6 ماه طول می‌کشد.
- پیگیری و نظارت پس از درمان:
– حتی پس از درمان، نیاز به پیگیری و نظارت مداوم پزشک تا سنین نوجوانی وجود دارد.
– این پیگیری‌ها برای ارزیابی روند بهبود و انجام اقدامات تکمیلی در صورت لزوم ضروری است.
در مجموع، درمان زانوی ضربدری کودکان از سنین 2-3 سالگی تا 12-14 سالگی ادامه دارد و شامل مراحل مختلف محافظه‌کارانه و جراحی به همراه پیگیری‌های طولانی‌مدت است. مدت زمان دقیق درمان برای هر کودک متفاوت است و باید تحت نظارت پزشک متخصص انجام شود.
جمع‌بندی درمان زانو ضربدری
در این مقاله در مورد درمان زانو ضربدری مطالبی را بیان کردیم. نکته‌ای که اهمیت دارد این است که این بیماری باید حتماً جدی گرفته و درمان شود و در صورت عدم درمان فرد را با مشکلاتی ازجمله آرتروز، بیماری‌های روماتیسمی و… مواجهه کند.