درمان دیسک زانو معمولاً شامل مراحل زیر است:
- درمان محافظه‌کارانه:
– استراحت و کاهش فعالیت
– استفاده از داروهای ضدالتهاب و تسکین درد
– فیزیوتراپی و ورزش‌های تقویتی
– استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا بریس
این روش‌ها در اکثر موارد دیسک های کوچک و متوسط را بهبود می‌دهند و از پیشرفت آسیب جلوگیری می‌کنند.
- درمان تزریقی:
– تزریق کورتون یا سایر داروهای ضدالتهاب به داخل مفصل
– تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) برای تحریک ترمیم
این روش‌ها در موارد شدیدتر یا عدم پاسخ به درمان محافظه‌کارانه استفاده می‌شود.
- درمان جراحی:
– دیسکوتومی: برداشتن قسمتی از دیسک فرورفته
– آرتروپلاستی: جایگزینی مفصل با پروتز مصنوعی
جراحی در مواردی که درمان‌های محافظه‌کارانه و تزریقی موثر نباشند یا آسیب بسیار شدید باشد انجام می‌شود.
انتخاب روش درمان در هر بیمار به شدت آسیب، پاسخ به درمان‌های قبلی و سایر عوامل بالینی بستگی دارد. پزشک متخصص باید در این زمینه تصمیم گیری کند.
انتخاب روش درمان دیسک زانو
در انتخاب روش درمان دیسک زانو، عوامل مهمی که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:
- شدت آسیب و میزان بروز علائم:
– اندازه و محل دقیق دیسک فرورفته
– میزان فشار بر عصب و ایجاد درد، ضعف یا تورم
- پاسخ به درمان‌های قبلی:
– میزان بهبودی با درمان‌های محافظه‌کارانه و تزریقی
– آیا درد و علائم پس از مدتی بازگشت پیدا کرده است
- سن و وضعیت سلامت عمومی بیمار:
– سن بیمار (درد دیسک با افزایش سن شایع‌تر می‌شود)
– وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی-عروقی
- فعالیت‌های روزانه و شغل بیمار:
– میزان فعالیت فیزیکی و نوع کار بیمار
– آیا بیمار نیاز به بازگشت سریع به فعالیت‌های روزانه دارد
- ترجیحات و انتظارات بیمار از درمان:
– تمایل بیمار به درمان جراحی یا عدم تمایل به آن
– انتظارات بیمار از نتیجه درمان
پزشک با در نظر گرفتن این عوامل و مشاوره با بیمار، تصمیم می‌گیرد که کدام روش درمانی مناسب‌ترین باشد.
درمان‌های محافظه کارانه در موارد شدید دیسک زانو
خیر، در موارد شدید دیسک زانو درمان‌های محافظه‌کارانه مانند فیزیوتراپی معمولاً به تنهایی موثر نیستند. این موارد شدید شامل:
- دیسک های بزرگ و فرورفتگی شدید که فشار زیادی بر عصب وارد می‌کنند.
- موارد با عوارض نورولوژیک مانند ضعف عضلات، کاهش حس و اختلال در حرکات.
- مواردی که با درمان‌های محافظه‌کارانه بهبود نمی‌یابند و علائم مجدداً بازگشت پیدا می‌کنند.
در این موارد شدید، درمان‌های محافظه‌کارانه به تنهایی کافی نیستند و نیاز به اقدامات تهاجمی‌تر مانند تزریق داروهای ضدالتهاب یا حتی جراحی دارند.
فیزیوتراپی و سایر درمان‌های محافظه‌کارانه می‌توانند به عنوان مکمل در کنار درمان‌های تهاجمی‌تر استفاده شوند تا بهبودی را تسریع ببخشند. اما در صورت شدت بالای آسیب، این روش‌ها به تنهایی کارساز نخواهند بود.
آیا جراحی دیسک زانو ضروری است؟
جراحی دیسک زانو همیشه ضروری نیست و در برخی موارد می‌توان از آن اجتناب کرد. در واقع، جراحی آخرین گزینه در درمان دیسک زانو محسوب می‌شود و در صورت وجود شرایط زیر جراحی قابل اجتناب است:
- موارد خفیف تا متوسط: در صورتی که آسیب و فرورفتگی دیسک محدود باشد و فشار زیادی بر عصب وارد نکند، درمان‌های محافظه‌کارانه مانند استفاده از داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی و تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند مناسب باشد.
- بهبود با درمان‌های محافظه‌کارانه: در مواردی که با درمان‌های غیرتهاجمی، بیمار به طور موقت یا دائم بهبود پیدا می‌کند، جراحی ضرورت ندارد.
- عدم وجود علائم شدید: در صورتی که بیمار فقط دچار کمردرد باشد و عوارض نورولوژیک (ضعف، کاهش حس و…) نداشته باشد، جراحی الزاما لازم نیست.
- سن بالا و شرایط پزشکی نامناسب: در افراد مسن یا بیماران دارای بیماری‌های زمینه‌ای، جراحی می‌تواند ریسک بالایی داشته باشد و در این موارد درمان‌های محافظه‌کارانه ترجیح داده می‌شوند.
بنابراین، جراحی در مواردی که درمان‌های محافظه‌کارانه کارساز نباشند یا عوارض شدید نورولوژیک وجود داشته باشد، ضروری و مناسب خواهد بود.
عوامل مهم تصمیم گیری برای جراحی دیسک زانو
عوامل دیگری که باید در تصمیم‌گیری برای انجام جراحی دیسک زانو در نظر گرفته شوند عبارتند از:
- محل و میزان فرورفتگی دیسک:
– اگر فرورفتگی دیسک مرکزی باشد و بر روی طناب نخاعی فشار وارد کند، جراحی ضرورت بیشتری دارد.
– اگر فرورفتگی در حد پروترودینگ (بیرون زدگی) باشد و فشار زیادی بر عصب وارد نکند، درمان‌های محافظه‌کارانه می‌تواند مفید باشد.
- شدت و دوام علائم:
– اگر علائم شدید و مقاوم به درمان باشند، جراحی توصیه می‌شود.
– اگر علائم خفیف و موقتی باشند، درمان‌های محافظه‌کارانه می‌تواند مناسب باشد.
- سن بیمار:
– در افراد جوان‌تر با فعالیت بدنی بالا، جراحی می‌تواند نتایج بهتری داشته باشد.
– در افراد مسن‌تر ریسک جراحی بیشتر است و درمان‌های محافظه‌کارانه ترجیح داده می‌شوند.
- وجود بیماری‌های زمینه‌ای:
– در صورت وجود بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی-عروقی، ریسک جراحی افزایش می‌یابد.
- شغل و فعالیت‌های روزمره بیمار:
– اگر بیمار به شغل یا فعالیت‌های فیزیکی سنگین نیاز داشته باشد، جراحی می‌تواند به بازگشت سریع‌تر او به کار کمک کند.
بنابراین، همه این عوامل باید در تصمیم‌گیری برای انجام یا عدم انجام جراحی دیسک زانو در نظر گرفته شوند.
عوامل مهم در انتخاب بین جراحی و درمان‌های محافظه‌کارانه برای دیسک زانو
عوامل زیر باید در انتخاب بین جراحی و درمان‌های محافظه‌کارانه برای دیسک زانو در نظر گرفته شوند:
- سابقه درمان‌های قبلی:
– اگر بیمار قبلاً درمان‌های محافظه‌کارانه مانند فیزیوتراپی را انجام داده ولی موفق نبوده است، جراحی ممکن است گزینه مناسب‌تری باشد.
- پاسخ به تزریق کورتیکواستروئید:
– اگر بیمار به تزریق داخل مفصلی کورتیکواستروئید پاسخ مناسبی نداده است، احتمال موفقیت درمان‌های محافظه‌کارانه کمتر است.
- تصویربرداری:
– یافته‌های تصویربرداری مانند MRI می‌تواند میزان و محل دقیق فرورفتگی دیسک را مشخص کند و در تصمیم‌گیری کمک کند.
- آمادگی و انگیزه بیمار:
– اگر بیمار تمایل و آمادگی لازم برای انجام فیزیوتراپی و درمان‌های محافظه‌کارانه را نداشته باشد، جراحی ممکن است گزینه بهتری باشد.
- مزایا و معایب هر روش برای بیمار:
– مزایا و معایب جراحی و درمان‌های محافظه‌کارانه برای هر بیمار به طور فردی باید سنجیده شود.
درنظر گرفتن همه این عوامل می‌تواند به انتخاب بهترین راهکار برای هر بیمار کمک کند.
فیزیوتراپی پس از جراحی دیسک زانو
بله، پس از جراحی دیسک زانو، فیزیوتراپی و سایر درمان‌های محافظه‌کارانه معمولاً لازم و ضروری هستند. چند دلیل اصلی برای این امر وجود دارد:
- بهبود قدرت و حرکت مفصل:
جراحی ممکن است باعث ایجاد محدودیت در حرکت و قدرت مفصل زانو شود. فیزیوتراپی کمک می‌کند تا این محدودیت‌ها برطرف شده و حرکت و قدرت مفصل بهبود یابد.
- کاهش درد و التهاب:
بعد از جراحی، درد و التهاب مفصل زانو معمولاً افزایش می‌یابد. فیزیوتراپی و سایر درمان‌های محافظه‌کارانه به کاهش این علائم کمک می‌کنند.
- پیشگیری از عوارض:
بدون انجام فیزیوتراپی، احتمال بروز عوارض مانند ضعف عضلانی، محدودیت حرکتی و آتروفی عضلانی افزایش می‌یابد که فیزیوتراپی از بروز آن‌ها پیشگیری می‌کند.
- بازگشت به فعالیت‌های عادی:
فیزیوتراپی و درمان‌های محافظه‌کارانه به بیمار کمک می‌کنند تا هر چه سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره و ورزشی خود بازگردد.
بنابراین پس از جراحی دیسک زانو، فیزیوتراپی و سایر درمان‌های محافظه‌کارانه اغلب ضروری و حیاتی هستند و بخشی جدایی‌ناپذیر از درمان کامل به شمار می‌روند.