مفصل شانه یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مفاصل بدن است که نقش اساسی در حرکات دست‌ها دارد. این مفصل ممکن است به دلایل مختلفی مانند آرتروز، التهاب، آسیب‌های ورزشی و یا ساییدگی ناشی از افزایش سن دچار مشکلاتی شود که منجر به درد و محدودیت حرکت می‌شود. یکی از روش‌های نوین و مؤثر برای کاهش این مشکلات، تزریق ژل به مفصل شانه است. این روش، به عنوان یک راهکار کم‌تهاجمی، می‌تواند باعث بهبود عملکرد مفصل، کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی شود.
در این مقاله از کلینیک تخصصی ارتوپدی و توانبخشی ایرانیان، به بررسی جامع تزریق ژل به مفاصل شانه پرداخته و اطلاعاتی در مورد مزایا، فرآیند، انواع ژل‌های مورد استفاده، نکات مراقبتی و نتایج این روش ارائه خواهیم کرد.
۱. مفصل شانه و مشکلات رایج آن
مفصل شانه یک مفصل گوی و کاسه‌ای است که تحرک بالایی دارد و از استخوان‌های بازو (هومروس)، کتف (اسکاپولا) و ترقوه (کلاویکل) تشکیل شده است. این مفصل توسط بافت‌های نرم مانند تاندون‌ها، رباط‌ها و مایع مفصلی حمایت می‌شود.
۱.۱ مشکلات رایج مفصل شانه
برخی از مشکلات رایج مفصل شانه که می‌توانند نیاز به تزریق ژل داشته باشند عبارتند از:
آرتروز شانه: تخریب تدریجی غضروف مفصلی که باعث درد و سفتی می‌شود.
التهاب مفصل (آرتریت): التهاب مزمن که باعث تورم و کاهش حرکت می‌شود.
بورسیت: التهاب کیسه‌های کوچک پر از مایع در اطراف مفصل که باعث درد هنگام حرکت می‌شود.
آسیب‌های ورزشی: پارگی یا التهاب تاندون‌ها و لیگامان‌ها که بر اثر فعالیت‌های تکراری یا ضربه ایجاد می‌شوند.
خشکی شانه (شانه منجمد): کاهش تدریجی دامنه حرکت شانه به دلیل التهاب و چسبندگی کپسول مفصلی.
۲. تزریق ژل به مفصل شانه: یک راهکار نوین
تزریق ژل (ویسکوساپلمنتاسیون) روشی است که در آن مواد خاصی برای بهبود لغزندگی و عملکرد مفصل به داخل آن تزریق می‌شود. این ژل‌ها عمدتاً از اسید هیالورونیک ساخته شده‌اند که یک ترکیب طبیعی در مایع مفصلی است و باعث کاهش اصطکاک، جذب ضربه و بهبود حرکت مفصل می‌شود.
۲.۱ مکانیسم عملکرد ژل در مفصل
هنگامی که ژل اسید هیالورونیک به مفصل تزریق می‌شود، باعث:
افزایش لغزندگی مفصل و کاهش اصطکاک می‌شود.
کاهش التهاب و جلوگیری از تخریب بیشتر غضروف می‌شود.
تحریک تولید مایع سینوویال طبیعی برای بهبود سلامت مفصل می‌شود.
کاهش درد و افزایش دامنه حرکت، به‌ویژه در افراد مبتلا به آرتروز یا التهاب مفصلی.
۳. انواع ژل‌های مورد استفاده در تزریق مفصل شانه
ژل‌های تزریقی بر اساس ترکیبات و میزان غلظت اسید هیالورونیک به چند نوع تقسیم می‌شوند:
۳.۱ ژل‌های تک‌مرحله‌ای
این نوع ژل‌ها تنها با یک تزریق باعث بهبود وضعیت مفصل می‌شوند و معمولاً برای بیمارانی که تمایل به تزریقات مکرر ندارند، گزینه مناسبی هستند.
۳.۲ ژل‌های چندمرحله‌ای
این نوع ژل‌ها در چند جلسه (معمولاً ۳ تا ۵ جلسه) تزریق می‌شوند و برای بیمارانی که نیاز به درمان طولانی‌مدت دارند، مفید هستند.
۳.۳ ژل‌های تقویت‌شده با ترکیبات دیگر
برخی از ژل‌ها علاوه بر اسید هیالورونیک، حاوی ترکیباتی مانند PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) یا پپتیدهای زیست‌فعال هستند که به بازسازی غضروف کمک می‌کنند.
۴. فرآیند تزریق ژل به مفصل شانه
۴.۱ ارزیابی بیمار : پیش از تزریق، پزشک با استفاده از تصویربرداری (MRI یا رادیوگرافی) و معاینه فیزیکی وضعیت مفصل را بررسی می‌کند.
۴.۲ مراحل تزریق
۱. بی‌حسی موضعی: برای کاهش ناراحتی، از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود.
- ضدعفونی ناحیه: محل تزریق به‌طور کامل ضدعفونی می‌شود تا از عفونت جلوگیری شود.
- تزریق ژل: پزشک با استفاده از سونوگرافی یا راهنمای فلوروسکوپی، ژل را به داخل مفصل تزریق می‌کند.
- استراحت کوتاه‌مدت: بیمار باید چند دقیقه استراحت کند تا ماده به‌خوبی پخش شود.
۵. مزایای تزریق ژل به مفصل شانه
تزریق ژل یک روش نوین با مزایای متعدد است که شامل:
کاهش درد بدون نیاز به جراحی
افزایش دامنه حرکتی مفصل
بهبود عملکرد مفصل و جلوگیری از تخریب بیشتر
روشی کم‌تهاجمی و بدون عوارض جدی
قابلیت تکرار در صورت نیاز
همچنین بخوانید: فیزیوتراپی شانه
۶. نکات مراقبتی پس از تزریق ژل
۶.۱ اقدامات فوری : حداقل ۲۴ ساعت استراحت پس از تزریق توصیه می‌شود.
از حرکات شدید و سنگین خودداری کنید.
استفاده از کمپرس یخ برای کاهش التهاب مفید است.
۶.۲ مراقبت‌های طولانی‌مدت : فیزیوتراپی و ورزش‌های ملایم برای حفظ حرکت مفصل توصیه می‌شود.
مصرف مواد غذایی سرشار از کلاژن و امگا-۳ برای بهبود سلامت مفصل مفید است.
از انجام فعالیت‌هایی که فشار زیادی به شانه وارد می‌کنند، اجتناب کنید.
۷. نتایج و ماندگاری اثرات تزریق ژل
تزریق ژل به مفصل شانه بسته به نوع ژل و شرایط بیمار ۶ ماه تا ۲ سال ماندگاری دارد. بسیاری از بیماران بهبودی قابل‌توجهی در کاهش درد و افزایش حرکت را تجربه می‌کنند.
۸. جمع‌بندی
تزریق ژل به مفصل شانه یک روش نوین، کم‌تهاجمی و مؤثر برای درمان مشکلات شانه مانند آرتروز، التهاب و آسیب‌های ورزشی است. این روش می‌تواند باعث کاهش درد، افزایش حرکت و بهبود کیفیت زندگی بیماران شود. با رعایت مراقبت‌های پس از تزریق و مشاوره با پزشک، می‌توان بهترین نتیجه را از این روش دریافت کرد.