آرتروز زودرس زانو

آرتروز زودرس زانو یا “استئوآرتریت زانو” بیماری‌ای است که به فرسودگی و تخریب مفصل زانو به دلیل سایش غضروف‌ها و بافت‌های اطراف منجر می‌شود و می‌تواند در سنین جوانی نیز بروز کند. برخلاف آرتروز مرتبط با سنین بالا که معمولاً در سالمندان دیده می‌شود، آرتروز زودرس زانو در افراد جوان‌تر رخ می‌دهد و می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

 

عوامل مؤثر در آرتروز زودرس زانو

1. عوامل ژنتیکی: در برخی موارد، سابقه خانوادگی ابتلا به آرتروز زودرس زانو می‌تواند احتمال ابتلای فرد را افزایش دهد. برخی از ژن‌ها می‌توانند بر ساختار و عملکرد غضروف‌ها و بافت‌های مفصلی تأثیر بگذارند.
2. صدمات زانو: آسیب‌های ناشی از ورزش، سقوط یا ضربه‌های ناگهانی به زانو می‌توانند به غضروف و ساختار مفصل آسیب برسانند. این آسیب‌ها ممکن است به مرور زمان موجب فرسایش و تخریب غضروف‌ها شده و در نتیجه منجر به آرتروز زودرس شوند.
3. وزن بدن: وزن زیاد بر زانو فشار زیادی وارد می‌کند، زیرا زانوها باید وزن بیشتری را تحمل کنند. این مسئله به مرور باعث آسیب به غضروف‌ها و فرسودگی آن‌ها می‌شود و خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد.
4. ورزش‌های سنگین و شغل‌های پرتحرک: فعالیت‌های فیزیکی شدید و کارهایی که به تکرار حرکات و فشار مداوم بر زانو نیاز دارند نیز می‌توانند به تدریج موجب تخریب مفصل زانو شوند.
5. عدم تعادل عضلانی: عدم تعادل در قدرت عضلات اطراف زانو، مانند ضعف عضلات چهارسر ران یا همسترینگ‌ها، می‌تواند باعث فشار نامتوازن روی زانو شود و خطر ابتلا به آرتروز زودرس را افزایش دهد.
6. عوامل التهابی: بیماری‌های التهابی مانند روماتیسم مفصلی می‌توانند موجب التهاب مداوم در زانو شوند که در طول زمان به تخریب غضروف‌ها و آرتروز زودرس منجر می‌شود.

علائم آرتروز زودرس زانو

آرتروز زودرس زانو با علائم خاصی همراه است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از این علائم عبارتند از:

درد زانو: درد زانو در آرتروز زودرس به صورت مداوم یا متناوب تجربه می‌شود و معمولاً هنگام فعالیت بیشتر می‌شود. این درد می‌تواند در اثر ایستادن، راه رفتن، یا انجام ورزش‌های خاص تشدید شود.

تورم زانو: التهاب و تورم زانو از نشانه‌های رایج آرتروز است. این حالت به دلیل تجمع مایع در ناحیه مفصل رخ می‌دهد و ممکن است موجب کاهش دامنه حرکت زانو شود.

سفتی مفصل: افراد مبتلا به آرتروز زودرس زانو معمولاً پس از بیدار شدن از خواب یا نشستن طولانی مدت احساس سفتی در زانو دارند.

کاهش دامنه حرکتی: آرتروز زودرس زانو می‌تواند به محدود شدن دامنه حرکتی زانو و کاهش انعطاف‌پذیری آن منجر شود.

صدا دادن زانو: در برخی از افراد مبتلا به آرتروز زودرس، صدایی مشابه ترکیدن حباب هنگام حرکت زانو شنیده می‌شود که به دلیل تماس نامناسب بین استخوان‌ها است.

 

روش‌های تشخیص آرتروز زودرس زانو

برای تشخیص دقیق آرتروز زودرس زانو، پزشک متخصص از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند:

1. معاینه فیزیکی: پزشک با بررسی علائم فیزیکی مانند تورم، درد و کاهش دامنه حرکتی زانو می‌تواند به ارزیابی اولیه بیماری بپردازد.
2. تصویربرداری: انجام رادیوگرافی، ام‌آر‌آی (MRI) و سی‌تی اسکن از جمله روش‌های تصویربرداری است که برای بررسی وضعیت غضروف و استخوان‌های زانو استفاده می‌شود.
3. آزمایش خون: در برخی موارد، آزمایش خون نیز ممکن است برای بررسی وجود بیماری‌های التهابی و رد دیگر علل درد زانو انجام شود.
4. آرتروسکوپی: در صورت نیاز به بررسی دقیق‌تر، آرتروسکوپی که یک روش جراحی با حداقل تهاجم است، ممکن است انجام شود.

 

روش‌های درمان آرتروز زودرس زانو

درمان آرتروز زودرس زانو به کاهش درد و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک می‌کند. برخی از روش‌های درمانی شامل موارد زیر است:

1. درمان‌های غیرجراحی

فیزیوتراپی: یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان آرتروز زودرس زانو، فیزیوتراپی است. تمرینات و تمرین‌های خاص می‌توانند به تقویت عضلات اطراف زانو کمک کرده و از فشار بر مفصل کاسته شود.

داروها: داروهای مسکن، ضدالتهابی و مکمل‌های غضروف‌ساز می‌توانند در کاهش درد و التهاب مؤثر باشند.

کاهش وزن: کاهش وزن بدن می‌تواند فشار وارده بر زانوها را کاهش دهد و به کاهش علائم آرتروز کمک کند.

تزریق داخل مفصل: تزریق داروهای استروئیدی یا هیالورونیک اسید به مفصل زانو یکی دیگر از روش‌های کاهش درد و بهبود عملکرد زانو است.

2. درمان‌های جراحی

در صورت عدم موفقیت درمان‌های غیرجراحی و شدت آرتروز، پزشک ممکن است جراحی را به عنوان آخرین راه‌حل پیشنهاد دهد:

جراحی استئوتومی: در این روش، استخوان زانو تنظیم شده و فشار نامتوازن بر روی مفصل زانو کاهش می‌یابد.

آرتروسکوپی: در صورت وجود پارگی یا آسیب‌های دیگر به غضروف‌ها، آرتروسکوپی برای ترمیم غضروف و سایر ساختارهای آسیب‌دیده استفاده می‌شود.

تعویض مفصل زانو: در موارد شدید، تعویض مفصل زانو ممکن است لازم باشد. این عمل شامل جایگزینی مفصل آسیب‌دیده با یک پروتز مصنوعی است که باعث بهبود حرکت و کاهش درد می‌شود.

 

پیشگیری از آرتروز زودرس زانو

با توجه به تاثیرات ناخوشایند آرتروز زودرس زانو، بهتر است با روش‌های پیشگیرانه از بروز این بیماری جلوگیری کرد:

1. حفظ وزن مناسب: کنترل وزن بدن می‌تواند فشار اضافی بر زانوها را کاهش دهد و در پیشگیری از آرتروز مؤثر باشد.
2. ورزش‌های مناسب: انجام تمرینات تقویت عضلات اطراف زانو و ورزش‌هایی که به انعطاف‌پذیری مفصل کمک می‌کنند، می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز را کاهش دهد.
3. اجتناب از آسیب‌های زانو: در صورت انجام فعالیت‌های ورزشی پرتحرک، رعایت تکنیک‌های صحیح و استفاده از تجهیزات محافظ می‌تواند از صدمات زانو جلوگیری کند.
4. مصرف مواد مغذی مناسب: مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین D و کلسیم به تقویت استخوان‌ها و مفاصل کمک می‌کند و از تخریب آن‌ها جلوگیری می‌کند.
5. استفاده از کفش مناسب: کفش‌هایی که فشار کمتری به زانوها وارد می‌کنند و راحتی بیشتری دارند، می‌توانند در کاهش فشار وارده بر مفصل زانو مؤثر باشند.

 

 

نتیجه‌گیری

آرتروز زودرس زانو مشکلی جدی است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد، اما با تشخیص به‌موقع و درمان‌های مناسب می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و زندگی بهتری داشت. حفظ وزن مناسب، تقویت عضلات و جلوگیری از آسیب‌های ورزشی و شغلی از جمله اقدامات مؤثری است که در جلوگیری از آرتروز زودرس زانو نقش دارند.